มะเขือเทศคือผักหรือผลไม้

มะเขือเทศ ผัก (หรือผลไม้?) สามัญประจำบ้านที่อยู่คู่ครัวทั่วโลกมานานแสนนาน แต่เคยสงสัยไหมว่าเจ้าผลสีแดงสดนี้แท้จริงแล้วจัดอยู่ในหมวดหมู่ไหนกันแน่? วันนี้ Rimping Supermarket จะพาทุกท่านไปเจาะลึกเรื่องราวที่มาของมะเขือเทศ พร้อมไขข้อข้องใจที่ยังคงเป็นประเด็นถกเถียงกันมาจนถึงปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นในมุมของนักพฤกษศาสตร์ กฎหมาย หรือแม้แต่วงการอาหาร!

ย้อนรอยประวัติศาสตร์มะเขือเทศ : จากป่าสู่ครัวโลก

เรื่องราวของมะเขือเทศเริ่มต้นขึ้นเมื่อประมาณ 500 ปีก่อนคริสตกาล ชนกลุ่มแรกที่รู้จักการเพาะปลูกและนำมะเขือเทศมาใช้ประโยชน์คือ ชาวแอซเท็กในประเทศเม็กซิโก ในเวลานั้น มะเขือเทศที่พวกเขาเพาะปลูกยังเป็นสายพันธุ์ป่าที่มีขนาดเล็กเท่าเมล็ดถั่วหรือมะเขือพวง ซึ่งมีชื่อเรียกว่า Currant tomato หรือ Pimp ถือเป็นสายพันธุ์เก่าแก่และเป็นบรรพบุรุษของมะเขือเทศทุกสายพันธุ์ที่เราเห็นในปัจจุบัน โดยมีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ฝั่งตะวันตก ซึ่งปัจจุบันคือประเทศเปรู, เอกวาดอร์, โบลิเวีย และชิลี

ความนิยมของมะเขือเทศยังคงจำกัดอยู่ในภูมิภาคของชาวแอซเท็ก จนกระทั่งช่วงปลายศตวรรษที่ 15 เมื่อ จักรวรรดิสเปน เริ่มเรืองอำนาจและเข้าครอบครองดินแดนในอเมริกาใต้ได้สำเร็จ ชาวสเปนได้เรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นจากชาวพื้นเมือง และนั่นทำให้พวกเขาได้รู้จักกับมะเขือเทศ ชาวสเปนนี่เองที่เป็นชนชาติแรกที่นำมะเขือเทศไปเผยแพร่ให้เป็นที่รู้จักไปทั่วยุโรปอย่างกว้างขวาง และคำเรียก "Tomato" ในภาษาอังกฤษที่เราคุ้นเคยกัน ก็เพี้ยนมาจากคำว่า "Tomate" ในภาษาสเปนนั่นเองค่ะ

ข้อถกเถียงสุดคลาสสิก : มะเขือเทศเป็นผักหรือผลไม้?

ประเด็นที่ว่ามะเขือเทศเป็นผักหรือผลไม้นั้นไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่เป็นข้อถกเถียงที่เริ่มต้นขึ้นอย่างเป็นทางการในปี 1886 ในสหรัฐอเมริกา

คดีประวัติศาสตร์: Nix v. Hedden (1893)

เรื่องราวเริ่มต้นขึ้นเมื่อ จอห์น นิกซ์ นักธุรกิจชาวอเมริกันเจ้าของกิจการนำเข้าผลผลิตทางการเกษตร ได้ฟ้องร้องเจ้าหน้าที่ศุลกากรประจำท่าเรือนิวยอร์ก เนื่องจากเขาถูกเรียกเก็บภาษีนำเข้ามะเขือเทศตามกฎหมายภาษีศุลกากรปี 1883 ซึ่งระบุไว้ชัดเจนว่าผู้นำเข้า "ผัก" จะต้องเสียภาษีเสมอ แต่หากเป็น "ผลไม้" จะได้รับการยกเว้นภาษี

นิกซ์ยืนกรานว่ามะเขือเทศของเขาเป็น "ผลไม้" โดยอ้างอิงตามหลักพฤกษศาสตร์ที่ใช้จำแนกความแตกต่างระหว่างผักและผลไม้ อย่างไรก็ตาม ท้ายที่สุด ศาลฎีกาสหรัฐฯ ได้ตัดสินยืนยันว่ามะเขือเทศเป็น "ผัก" โดยให้เหตุผลว่า การจำแนกประเภทในทางกฎหมายภาษีศุลกากรนั้น ควรยึดตาม การรับรู้และความเข้าใจทั่วไปของคนในสังคม เป็นสำคัญ ซึ่งในเวลานั้นคนส่วนใหญ่เข้าใจตรงกันว่ามะเขือเทศเป็นผักที่นิยมนำมาประกอบอาหารคาว ต่างจากผลไม้ที่มักจะรับประทานกับอาหารหวานหรือทานเดี่ยวๆ โดยไม่ได้นำนิยามทางพฤกษศาสตร์มาเป็นเหตุผลหลักในการตัดสิน ทำให้การนำเข้ามะเขือเทศจึงต้องเสียภาษี

คำตอบขึ้นอยู่กับใครที่คุณถาม!

แม้จะมีคำตัดสินของศาลฎีกา แต่ข้อถกเถียงนี้ก็ยังคงมีมาไม่สิ้นสุดตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เพราะคำตอบว่ามะเขือเทศเป็นผักหรือผลไม้นั้น ขึ้นอยู่กับว่าเราถามใครและในบริบทใด:

ในมุมมองของนักพฤกษศาสตร์: มะเขือเทศคือ "ผลไม้"

ตามหลักพฤกษศาสตร์ ผลไม้ คือส่วนที่พัฒนามาจากรังไข่ของดอกไม้ที่เจริญเติบโตเต็มที่แล้ว และมีเมล็ดอยู่ภายใน ด้วยคำจำกัดความนี้ มะเขือเทศจึงจัดว่าเป็นผลไม้ตระกูลเดียวกับเบอร์รี่ เนื่องจากมีเมล็ดและเติบโตมาจากดอกของต้นมะเขือเทศนั่นเอง การจำแนกแบบนี้มีประโยชน์อย่างมากสำหรับนักพฤกษศาสตร์ในการศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับสายพันธุ์ต่างๆ การเพาะปลูก และการเก็บเกี่ยวมะเขือเทศ

ในมุมมองของพ่อครัวและคนทั่วไป: มะเขือเทศคือ "ผัก"

แม้ว่าในทางพฤกษศาสตร์มะเขือเทศจะเป็นผลไม้ แต่ในทางกฎหมายและในวงการอาหาร มะเขือเทศก็ยังคงถูกจัดอยู่ในประเภทของ "ผัก" เนื่องจากมะเขือเทศมีลักษณะการนำมาใช้งานที่แตกต่างจากผลไม้ทั่วไป โดยมักจะถูกนำมารับประทานคู่กับอาหารคาวมากกว่า ไม่ว่าจะนำไปประกอบอาหาร ผัด ต้ม หรือแม้แต่ทานแบบสดๆ ในสลัด

สรุป: ไม่ว่าผักหรือผลไม้ มะเขือเทศก็มีประโยชน์!

ท้ายที่สุดแล้ว ไม่ว่ามะเขือเทศจะถูกจัดว่าเป็นผลไม้ในทางพฤกษศาสตร์ หรือเป็นผักตามกฎหมายและการใช้งานในครัว ก็คงไม่เป็นประเด็นสำคัญที่มีผลกับการบริโภคของเรามากนัก เพราะสิ่งสำคัญคือมะเขือเทศคือพืชผลที่มีประโยชน์ต่อร่างกายในหลายด้าน อุดมไปด้วยวิตามิน สารอาหาร และสารต้านอนุมูลอิสระมากมายที่จำเป็นต่อร่างกาย

มะเขือเทศเป็นวัตถุดิบอเนกประสงค์ที่เราสามารถนำมาบริโภคได้หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะนำไปทำเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ, เป็นวัตถุดิบหลักในอาหารคาวจานโปรด, หรือจะนำไปทานแบบสดๆ ในสลัดก็อร่อยและดีต่อสุขภาพไม่แพ้กันค่ะ