ความเชื่อเรื่อง ควรทานหอยนางรมเฉพาะในเดือนที่มีตัว R

เคยสงสัยกันไหมว่าทำไมชาวตะวันตกถึงเชื่อกันว่าช่วงที่ควรทานหอยนางรมมากที่สุดคือช่วงเดือนที่มีตัว R ซึ่งก็คือตั้งแต่เดือน กันยายน (September) ไปจนถึงเดือน เมษายน (April) ส่วนเดือนที่เหลือที่ไม่มีตัว R ก็คือตั้งแต่ช่วงเดือน พฤษภาคม (May) ไปจนถึงเดือน สิงหาคม (August) เป็นช่วงที่ไม่ควรทานหอยนางรม วันนี้ Rimping Supermarket จะพาคุณไปเจาะลึกที่มาและความจริงเบื้องหลังความเชื่อนี้กันค่ะ

"R-month rule" คืออะไร และที่มาในอดีต

ความเชื่อเรื่องการทานหอยนางรมเฉพาะในเดือนที่มีตัว R จะเรียกว่า R-month rule ซึ่งตัว R ก็มาจากตัวอักษรในชื่อเดือนภาษาอังกฤษนั่นเอง โดยสามารถวางอยู่ตำแหน่งไหนก็ได้ เพียงแต่ถ้าชื่อเดือนนั้นมีตัว R จะเชื่อกันว่าเป็นเดือนที่สามารถทานหอยนางรมได้

ประเพณีการทานหอยนางรมในช่วงเดือนที่มีตัว R นั้นมีต้นกำเนิดมาแต่โบราณ โดยในยุคที่ยังไม่มีเทคโนโลยีการทำความเย็น การรักษาความสดของหอยนางรมในช่วงเดือนที่อากาศอบอุ่นในฤดูร้อนถือเป็นความท้าทายอย่างมาก เนื่องจากหอยนางรมเป็นสัตว์ที่เน่าเสียได้ง่าย หากขนส่งในสภาพอากาศร้อนโดยไม่มีการควบคุมอุณหภูมิที่ดีอาจทำให้เกิดอันตรายต่อผู้บริโภคได้ ด้วยเหตุนี้เองผู้คนในสมัยนั้นจึงนิยมทานหอยนางรมเฉพาะช่วง ฤดูใบไม้ร่วงไปจนถึงฤดูใบไม้ผลิ ซึ่งก็คือช่วงเดือนที่มีตัว R เพราะเป็นเดือนที่มีอากาศหนาวนั่นเอง

คำอธิบายทางวิทยาศาสตร์เบื้องหลังความเชื่อ

นอกจากเหตุผลด้านการขนส่งและการเน่าเสียแล้ว นักวิทยาศาสตร์ยังได้อธิบายปรากฏการณ์ที่ทำให้เกิดความเชื่อ R-month rule เพิ่มเติมดังนี้:

• แพลงก์ตอนพืชและสารพิษ: ในทางวิทยาศาสตร์กล่าวกันว่าในช่วงฤดูร้อน สาหร่ายทะเลขนาดเล็ก หรือ แพลงก์ตอนพืช (Phytoplankton) มักจะเติบโตเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เนื่องจากมีอุณหภูมิและแสงในปริมาณที่เหมาะสม ซึ่งการเพิ่มขึ้นของแพลงก์ตอนพืชเหล่านี้มีข้อดีคือจะเป็นอาหารให้กับสัตว์ทะเลหลากหลายชนิดรวมถึงหอยนางรม ทำให้ในช่วงเวลานี้หอยนางรมสามารถดูดซับสารอาหารได้อย่างเต็มที่ก่อนจะถูกจับมารับประทาน อย่างไรก็ตาม แพลงก์ตอนพืชบางชนิดสามารถผลิตสารพิษได้ หากหอยนางรมดูดซับสารพิษที่อยู่ในแพลงก์ตอนพืชดังกล่าวเข้าไปในปริมาณมาก ก็อาจจะเป็นพิษต่อผู้บริโภคได้ ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต
  
  
• ช่วงผสมพันธุ์: นักวิทยาศาสตร์ยังพบด้วยว่าในช่วงฤดูร้อนเป็น ช่วงผสมพันธุ์ของหอยนางรม โดยหอยนางรมจะผลิตสารชนิดหนึ่งออกมา ซึ่งจะทำให้หอยนางรมมีรสชาติ ไม่อร่อย เหมือนกับหอยนางรมในช่วงฤดูหนาว เนื้อจะนิ่มและมีลักษณะขุ่น ทำให้ไม่น่ารับประทาน

ด้วยเหตุผลดังกล่าว การทานหอยนางรมในช่วงเดือนที่ไม่มีตัว R จึงไม่ค่อยได้รับความนิยมมากนักในอดีต

หลักฐานทางโบราณคดีที่สนับสนุน

ในปี ค.ศ. 2019 นักวิทยาศาสตร์ค้นพบหลักฐานชิ้นสำคัญที่มีความเชื่อมโยงกับความเชื่อเรื่องการทานหอยนางรมในเดือนที่มีตัวอักษร R ที่ รัฐจอร์เจีย ประเทศสหรัฐอเมริกา โดยการศึกษาพบว่าบริเวณซากเปลือกหอยนางรมที่มีอายุกว่า 4000 ปีมีซากเปลือกหอยรูปทรงเจดีย์อีกชนิดหนึ่งอยู่ด้วย ซึ่งเปลือกหอยชนิดนี้มาจากหอยทะเลที่เรียกว่า Impressed odostome (Boonea impressa)

หอยทะเลชนิดนี้เป็น ปรสิต (Parasite) ของหอยนางรม โดยปกติแล้วหอยชนิดนี้จะเกาะอยู่ที่เปลือกของหอยนางรมและใช้อวัยวะพิเศษเจาะทะลุเปลือกหอยนางรมเข้าไปเพื่อกินเนื้อของหอยนางรม แต่อย่างไรก็ตามหากหอยนางรมตาย หอยที่เป็นปรสิตเหล่านี้ก็จะตายตามไปด้วย แต่โดยส่วนมากแล้วมักจะตายในช่วงเดือนกันยายน (September) ไปจนถึงเดือนเมษายน (April) ซึ่งนั่นหมายความว่าหอยนางรมจะ ปลอดภัยจากปรสิตชนิดนี้ในช่วงเดือนที่เป็นตัว R นั่นเอง หลักฐานนี้ยิ่งตอกย้ำว่าความเชื่อโบราณมีพื้นฐานมาจากข้อสังเกตทางธรรมชาติ

"R-month rule" ในยุคปัจจุบัน

อย่างไรก็ตาม ความเชื่อเรื่อง R-month rule อาจจะใช้ได้กับหอยนางรมที่จับจาก ธรรมชาติเท่านั้น เนื่องจากในปัจจุบันมีการทำ ฟาร์มเลี้ยงหอยนางรม เพื่อจำหน่าย ซึ่งจะสามารถควบคุมปัจจัยดังกล่าวเหล่านี้ได้ เช่น การควบคุมอุณหภูมิน้ำ, การตรวจสอบคุณภาพน้ำ, การจัดการเรื่องการผสมพันธุ์ และการคัดเลือกสายพันธุ์ที่ไม่ได้รับผลกระทบจากช่วงผสมพันธุ์ ทำให้หอยนางรมสามารถรับประทานได้ในทุกฤดู ถึงแม้จะอยู่นอกเดือนที่มีตัว R

แต่อย่างไรก็ตาม หอยนางรมนอกฤดูเหล่านี้ก็จะมีราคาสูงตามไปด้วย เนื่องจากต้นทุนในการเลี้ยงดูและควบคุมสภาพแวดล้อมที่เพิ่มขึ้น