Paella (ปาเอญ่า)
พูดถึงปาเอญ่า (Paella) คนไทยหลายคนมักจะเรียกติดปากกันว่า ข้าวผัดสเปน แต่รู้หรือไม่ว่าจริง ๆ แล้วปาเอญ่าไม่ใช่ข้าวผัด แต่จะมีวิธีการทำคล้ายกับข้าวอบ อาจจะด้วยหน้าตาและสีสันของปาเอญ่าที่คล้ายคลึงกับข้าวผัดในบ้านเรา หลายคนจึงเรียกเมนูยอดนิยมนี้ว่าข้าวผัดสเปน
กำเนิดในบาเลนเซีย: อาหารเรียบง่ายของชนชั้นแรงงาน
ปาเอญ่าเป็นอาหารประจำชาติของสเปน มีต้นกำเนิดมาจากแคว้นบาเลนเซีย (Valencia) ซึ่งพื้นที่แห่งนี้เป็นเมืองท่าที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในทะเลเมดิเตอร์เรเนียน และเป็นแหล่งผลิตข้าวอันดับต้น ๆ ของประเทศสเปน ดังนั้นข้าวจึงเป็นอาหารหลักของผู้คนในภูมิภาคนี้
เดิมทีปาเอญ่าเป็นเพียงอาหารกลางวันที่เรียบง่ายสำหรับชนชั้นแรงงานอย่าง ชาวนา และกรรมกร ทำจากวัตถุดิบในท้องถิ่นที่หาได้ง่ายในชนบท โดยชาวนาในแถบนั้นช่วยกันนำข้าวจากไร่นาของตนเองมาประกอบอาหารทานร่วมกัน มีการนำผักต่าง ๆ เช่น มะเขือเทศ หอมใหญ่ พริก กระเทียม มาปรุงให้เข้ากับเนื้อสัตว์ที่ตนเองหามาได้ เช่น กระต่ายป่า ไก่ เป็ด หอยทาก และหมู นำมาใส่รวมกันในกระทะกลมแบนที่มีหูจับสองข้างและตั้งไฟจนสุก โดยใช้ความร้อนจากเตาฟืน เป็นเมนูที่เรียบง่ายและใช้เวลาในการทำไม่นาน เรียกได้ว่าเป็นอาหารที่สะท้อนถึงความเรียบง่ายทางขนบธรรมเนียมและประเพณีของแคว้นบาเลนเซียได้เป็นอย่างดี
จากกระทะชาวนา สู่เมนูหลากหลายในแต่ละแคว้น
Paella เป็นคำในภาษาถิ่นบาเลนเซียที่แปลว่า กระทะ ซึ่งโดยรวมหมายถึงกระทะทุกประเภทที่ใช้ในการประกอบอาหาร ดังนั้นอาหารเมนูนี้จึงถูกตั้งชื่อตามภาชนะที่ใช้ในการปรุงนั่นเองค่ะ ต่อมาปาเอญ่าเริ่มมีชื่อเสียงเพิ่มมากขึ้นและแพร่กระจายไปหลายแคว้นทั่วสเปน ในแต่ละพื้นที่ก็มีการดัดแปลงสูตรให้มีลักษณะเฉพาะเป็นของตัวเอง เช่น แคว้นกัสติยาและเลออน มีพื้นที่ไม่ติดทะเล วัตถุดิบที่ใช้ส่วนใหญ่จึงเป็น หมู ไก่ หรือวัตถุดิบที่หาได้ง่ายตามท้องถิ่นนั้น ๆ แต่ในทางกลับกันแคว้นกาลิเซียที่อยู่ติดกับทะเลจะนิยมใช้วัตถุดิบเป็นกุ้ง หอย ปลา และปลาหมึก
ปาเอญ่าทะเลได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางว่าเป็นอาหารอันโอชะ จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของอาหารริมชายฝั่งในสเปน และในที่สุดก็ไม่ได้มีเพียงแค่กลุ่มชาวนาเท่านั้นที่นิยมทานปาเอญ่า แต่คนทุกชนชั้นในสเปนก็หันมาให้ความสำคัญกับอาหารจานร้อนนี้ด้วยเช่นกัน พอความนิยมเริ่มแพร่หลายไปทั่วประเทศ กลุ่มคนที่มีฐานะก็เริ่มนำเอาหญ้าฝรั่น (Saffron) เข้ามาเป็นส่วนผสมในเมนูนี้ด้วย ทำให้เมนูนี้กลายเป็นอาหารที่มีมูลค่าและน่ารับประทานมากขึ้นไปอีก จนท้ายที่สุดก็กลายมาเป็นอาหารประจำชาติของสเปนตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ปาเอญ่า: ไอคอนระดับโลกและหัวใจของการแบ่งปัน
เมื่อเวลาผ่านไปความนิยมของปาเอญ่าได้ก้าวข้ามพรมแดนของประเทศและได้รับเสียงชื่นชมจากนานาชาติ ซึ่งประวัติของปาเอญ่าก็เป็นเครื่องพิสูจน์แล้วว่าถึงแม้จะมาจากจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ ในฐานะอาหารของชาวนา แต่มรดกทางวัฒนธรรมและความคิดสร้างสรรค์ในการทำอาหารของพวกเขาเหล่านั้นได้สร้างชื่อเสียงให้กับประเทศ จนทุกวันนี้ปาเอญ่ากลายเป็นเมนูอาหารที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล
วิธีการทำปาเอญ่า เริ่มจากการนำกระทะตั้งบนเตาไฟและใส่น้ำมัน ตามด้วยเนื้อสัตว์หรือวัตถุดิบต่าง ๆ ลงไปรวนจนสุก จากนั้นจึงตักออกไปพักไว้ ขั้นตอนต่อไปให้นำข้าวดิบใส่ลงไปในกระทะ (สูตรดั้งเดิมจะใช้ข้าวเมล็ดสั้นสายพันธุ์ของสเปน เช่น Arroz Redonda, Senia, Bomba, Bahfa และ Thaibonnet) แล้วเทน้ำสต๊อกหรือซุปลงไปในข้าว จากนั้นจึงนำเนื้อสัตว์ที่ผัดไว้ก่อนหน้านี้เติมลงไปในกระทะอีกครั้ง แล้วตั้งไฟทิ้งไว้ โดยใช้ไฟอ่อน เพื่อให้ข้าวสุกอย่างทั่วถึง ซึ่งจะเห็นได้ว่าวิธีการดังกล่าวไม่มีการผัดแต่อย่างใด แต่จะเหมือนการหุงข้าวกับน้ำซุปที่มีเนื้อสัตว์ในกระทะเสียมากกว่า
จุดเด่นอีกอย่างหนึ่งของปาเอญ่าคือจะเสิร์ฟมาพร้อมกระทะที่ใช้ปรุงเลย โดยแต่ละคนก็จะมีช้อนเป็นของตัวเอง แล้วรับประทานร่วมกันในกระทะ โดยวิธีการนี้มีมาตั้งแต่ดั้งเดิมที่ชาวนาในแคว้นบาเลนเซียนิยมทำกันเป็นประเพณี จะเห็นได้ว่านอกจากความอร่อยที่เป็นเอกลักษณ์แล้ว อาหารเมนูนี้ยังเป็นจุดรวมความอบอุ่นที่ทำผู้คนรู้สึกมีส่วนร่วมซึ่งกันและกันอีกด้วย
